តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ត្រៀមជ្រើសរើសរដ្ឋអាជ្ញាថ្មី ក្នុងកាលៈទេសៈ ដ៏ចម្រូងចម្រាស
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:៤៤
នៅថ្ងៃទី១២កុម្ភៈនេះ ប្រទេសសមាជិកនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ នឹងត្រូវប្រជុំគ្នា ដើម្បីបោះឆ្នោតជ្រើសរើស រដ្ឋអាជ្ញាថ្មី សម្រាប់អាណត្តិ៩ឆ្នាំទៅមុខទៀត។ នេះគឺជាកាលៈទេសៈដ៏លំបាក និងចម្រូងចម្រាសបំផុត សម្រាប់ស្ថាប័នយុត្តិធម៌អន្តរជាតិមួយនេះ ដោយសារតែតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ត្រូវបានបានប្រទេសមហាអំណាចខ្លះរិះគន់ តែទន្ទឹមនឹងនេះ ក៏មានប្រទេសខ្លះគាំទ្រ ថាតុលាការក្រុងឡាអេ មិនត្រូវខ្លាចការគំរាម ពីប្រទេសណាមួយឡើយ។ តួនាទីរបស់រដ្ឋអាជ្ញាថ្មី ដែលគេនឹងត្រូវជ្រើសតាំង នេៅថ្ងៃនេះ គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការកាច់ចង្កូតស្ថាប័នអន្តរជាតិមួយនេះ ក្នុងទិសដៅស្វែងរកយុត្តិធម៌។
ប្រទេស១២៣ ត្រូវជ្រើសបេក្ខជនម្នាក់ ក្នុងចំណោម៤នាក់
នីតិវិធីជ្រើសរើសរដ្ឋអាជ្ញាថ្មី សម្រាប់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ពិតជាស្មុគស្មាញខ្លាំងណាស់។ មានបេក្ខជនស្នើដោយប្រទេសសមាជិក សរុបជាង៨០នាក់ កាលពីដំបូង តែចុងក្រោយគេបានរើសយកតែ៤នាក់ទេ កាលពីចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០។ តែទីបំផុត គណកម្មការជ្រើសរើស បេក្ខជន បានសម្រេចរើរុះ ដោយសារតែមានការតវ៉ារិះគន់ច្រើនពេក ព្រោះថាទាំង៤នាក់នោះ ត្រូវគេលើកឡើងថា មិនសូវមានបទពិសោធន៍ នៅក្នុងវិស័យច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិទេ។
ទីបំផុត គណកម្មការជ្រើសរើស បានសម្រេចទុកតែម្នាក់ទេ ហើយថែមឈ្មោះ៣នាក់ថ្មីទៀត។ ក្នុងចំណោមបេក្ខជនទាំង៤ ដែលនឹងត្រូវប្រទេសសមាជិក១២៣ប្រទេស បោះឆ្នោតជ្រើសរើសនៅថ្ងៃនេះ គឺមាន៖
ទី១ គឺលោក Fergal Gaynor ជនជាតិអៀរឡង់ គឺជាចៅក្រមអន្តរជាតិ មានបទពិសោធន៍ច្រើន។ ឈ្មោះលោកជាប់ក្នុងបញ្ជីចុងក្រោយ នៃការជ្រើសរើសតាំងតែពីខែមិថុនាម្លេះ។ លោក ធ្លាប់ធ្វើជាតំណាងឲ្យជនរងគ្រោះ ក្នុងសំណុំរឿងសំខាន់ៗមួយចំនួននៅតុលាការព្រេហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ តួយ៉ាងគឺសំណុំរឿងដ៏អំពើឧក្រិដ្ឋប្រព្រឹត្តិដោយកងទ័ពអាមេរិក នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងសំណុំរឿងចោទប្រធានាធិតបីកេនយ៉ា លោក Uhuru Kenyatta។ ហើយថ្មីៗនេះ លោក Fergal Gaynor ក៏បានដឹកនាំក្រុមការងារស៊ើបអង្កេតមួយស្តីអំពីអំពើឧក្រិដ្ឋ បង្កឡើងដោយរបបផ្តាច់ការនៅស៊ីរី។
បេក្ខជនទី២ គឺលោក Karim Khan ជាមេធាវីជនជាតិអង់គ្លេស ក៏មានបទពិសោធន៍ច្រើនដែរ នៅក្នុងវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។ បច្ចុប្បន្ន លោកកំពុងដឹកនាំក្រុមការងារស៊ើបអង្កេត ឲ្យតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិក្រុងឡាអេនេះ ស្តីពីអំពើឧក្រិដ្ឋបង្ក ឡើងដោយក្រុមជីហាតអង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់។
ចំណែកបេក្ខជនទី៣ លោក Carlos Castresana ជនជាតិអេស្ប៉ាញវិញ គឺជាអតីតចៅក្រម ធ្លាប់បានធ្វើការក្នុងក្របខណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិ ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើឧក្រិដ្ឋ អំពើពុករលួយ នៅប្រទេសហ្កាតេម៉ាឡា។ លោកក៏ធ្លាប់បានដឹកនាំបទចោទប្រកាន់ ទាក់ទិននឹងអំពើឧក្រិដ្ឋបង្កឡើង ដោយរបបផ្តាច់របស់លោកប្រធានាធិបតី ពីណូឆេ នៅប្រទេសឈីលីដែរ។ បេក្ខជនទី៤ គឺលោក Francesco Lo Voi ចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជនជាតិអ៊ីតាលី ធ្លាប់ធ្វើការស៊ើបអង្កេត ទាក់ទិននឹងសកម្មភាពឧក្រិដ្ឋរបស់បណ្តាញម៉ាហ្វយ៉ា និងក្រុមជួញដូរ ដឹកជញ្ជូនជនភៀសខ្លួននៅសមុទ្រម៉េឌីទែរ៉ាណេ។
រើសអ្នកណា ដែលនឹងមិនរករឿងខ្លួនទៅថ្ងៃក្រោយ
បើតាមប្រភពពីអ្នកច្បាប់ ដែលស្និទ្ធនឹងតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ធ្លាប់បានលើកឡើងថា តាំងតែពីដំបូង គឺលោក លោក Karim Khan ជាមេធាវីជនជាតិអង់គ្លេស ដែលត្រូវគេសង្ឃឹមថានឹងក្លាយជារដ្ឋអាជ្ញាថ្មី សម្រាប់អាណត្តិ៩ឆ្នាំ បន្តពីលោកស្រី Fatou Bensouda។ តែក្នុងបញ្ជីឈ្មោះចុងក្រោយកាលពីចុងខែមិថុនា មិនមានឈ្មោះលោកម្នាក់នេះទេ គឺមានតែលោក Fergal Gaynor និងមនុស្ស៣នាក់ផ្សេងទៀត ដែលគេមិនសូវស្គាល់សោះ។ ហេតុដូចនេះហើយ ទើបបានមានការតវ៉ា ឲ្យពិចារណាឡើងវិញ។
ដូច្នេះបើតាមមើលទៅ ក្នុងចំណោមបេក្ខជន៤នាក់ ដែលនឹងត្រូវគេសម្រេចបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃនេះ គឺមាន២នាក់ ដែលគេរំពឹងថាអាចមានសង្ឃឹមច្រើន។ គឺលោក Fergal Gaynor និងលោក Karim Khan នេះឯង។ រឿងបទពិសោធន៍ការងារ ដឹកនាំការស៊ើបអង្កេត ក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ វាជាលក្ខខណ្ឌមួយសំខាន់មែនហើយ តែចំណុចមួយទៀត ដែលគេនឹងត្រូវពិចារណា គឺទៅលើបុគ្គលិកលក្ខណៈ អត្តចរិក ការយល់ឃើញ ទស្សនវិស័យ និងគោលការណ៍មនសិកា របស់បេក្ខជននីមួយៗ ក្នុងការបំពេញការងារនេះ។ រដ្ឋអាជ្ញាតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិក្រុងឡាអេ មិនមែនជាមុខងារតូចតាច លេងសើចបានទេ។ គឺរដ្ឋអាជ្ញាេនះហើយ ដែលនឹងត្រូវដឹកនាំការស៊ើបអង្កេត ក្នុងសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម ហើយឈានទៅចោទប្រកាន់មេដឹកនាំ ឬក៏ប្រទេសណាមួយ។
ការជ្រើសរើសរដ្ឋអាជ្ញារបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះទៀតសោត គឺយើងមិនអាចគិតតែទៅលើបញ្ហាផ្លូវច្បាប់បានទេ។ ព្រោះថាចង់មិនចង់ គឺប្រទេសសមាជិក ទាំង១២៣ប្រទេស ជាអ្នកបោះឆ្នោត។ ដូច្នេះ វាចៀសមិនផុតទេ ពីការប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រការទូត ប្រើឥទ្ធិពលអូសទាញគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីឈានទៅតែងតាំងបេក្ខជនណាម្នាក់ ឲ្យធ្វើជារដ្ឋអាជ្ញា ហើយដែលនឹងមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ ដល់ប្រទេសនោះទៅថ្ងៃក្រោយ។
ត្រូវតែក្លាហាន ក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ ឬ បន្ធូរបន្ថយកុំឲ្យប្រទេសមហាអំណាចខឹង?
លោកស្រី Fatou Bensouda រដ្ឋអាជ្ញាដែលត្រូវចប់អាណត្តិនៅខែមិថុនា ខាងមុខនេះ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ ដាក់ទណ្ឌកម្ម មិនអោយជាន់ដីអាមេរិក ដោយសារលោកស្រី បានបើកសំណុំរឿងរសើបមួយចំនួន ពាក់ព័ន្ធជាមួយអាមេរិក និងអ៊ីស្រាអែល។ អនាគតរដ្ឋអាជ្ញាថ្មី នៃតុលាការក្រុងឡាអេនេះ ប្រាកដជាជួបការលំបាកណាស់ហើយក្នុងការបំពេញការងារ រវាងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ និង ការចៀសវៀងបង្កបញ្ហាវិបត្តិការទូតជាមួយប្រទេសខ្លះ។
តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ កំពុងស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈមួយ ដ៏លំបាកនាពេលបច្ចុប្បន្នេះ ដែលធ្វើឲ្យមានការរិះគន់ផង និងមានការជំរុញ ឲ្យធ្វើកំណែទម្រង់ផង។ ក្នុងអាណត្តិលោកស្រី Fatou Bensouda ៩ឆ្នាំកន្លងមកនេះ លទ្ធផលវាមានទាំងគេសរសើរ ទាំងគេរិះគន់។ មានសំណុំរឿងរសើបមួយចំនួន ដែលលោកស្រី បានមានៈបើកការស៊ើបអង្កេត ហើយដែលធ្វើឲ្យគេមិនសប្បាយចិត្ត។ នោះគឺសំណុំរឿងអំពើឧក្រិដ្ឋបង្កឡើង ដោយកងទ័ពអាមេរិក នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន សំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមបង្កឡើងដោយកងទ័ពអ៊ីស្រាអែល ធ្វើទៅលើប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន នៅតំបន់ហ្កាហ្សា នៅឆ្នាំ២០១៤ ហើយចុងក្រោយនេះ គឺសំណុំរឿងជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា នៅភូមា។
តាមពិតអ៊ីស្រាអែល និង សហរដ្ឋអាមេរិក មិនមែនជាប្រទេសសមាជិកនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិទេ។ តែសហរដ្ឋអាមេរិក ជាមហាអំណាចដ៏សំខាន់ ក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយប្រទេសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សានេះហើយ ដែលជាអ្នកជួយថវិកាចំណាយ ឲ្យតុលាការក្រុងឡាអេ។ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះ មិនមែនមានឧបសគ្គតែជាមួយអាមេរិកមួយទេ គឺមានជាមួយរុស្ស៊ី និងចិនថែមទៀត ឥឡូវនេះ។ ជាមួយចិន គឺបញ្ហាឧក្រិដ្ឋកម្មកងទ័ពភូមា ធ្វើទៅលើជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ាង ហើយដែលវាអាចពាក់ព័ន្ធ នឹងដែនឥទ្ធិពលរបស់ចិន។ និងសំណុំរឿងមួយទៀតទៅថ្ងៃអនាគត គឺរឿងជនជាតិអ៊ុយហ្គួនៅខេត្តស៊ីនជាំង។ ដូច្នេះ ទាំងចិន ទាំងអាមេរិក សុទ្ធតែមិនត្រូវការរដ្ឋអាជ្ញាថ្មី ដែលក្លាហាន ហ៊ានបន្តការស៊ើបអង្កេតទាំងអស់នេះទេ។
ដូច្នេះហើយ បានបុគ្គលិកលក្ខណៈ មនសិកា និងការតាំងចិត្ត របស់អនាគតរដ្ឋអាជ្ញាថ្មី គឺជាលក្ខខណ្ឌសំខាន់ណាស់។ រវាង លោក Fergal Gaynor និងលោក Karim Khan គឺមានការលើកឡើងថា លោក Fergal Gaynor ជាមនុស្សឯករាជ្យនិងក្លាហាន យកកម្មវត្ថុយុត្តិធម៌ជាធំ ហ៊ានស៊ើបអង្កេត ដោយមិនញញើតឥទ្ធិពលប្រទេសធំៗ។ ចំណែកលោក Karim Khan វិញក៏មានការគាំទ្រច្រើនដែរ ថាជាមនុស្សតស៊ូធ្វើការ មានបទពិសោធន៍ដឹកនាំ តែជ្រើសដើរផ្លូវកណ្តាល ដើម្បីសម្របសម្រួល។
ប្រទេសខ្លះ សម្រេចចិត្តរើសយកបេក្ខជនដែល មានការគិតក្រែងច្រើន ដើម្បីបញ្ចៀសបញ្ហាវិបត្តិការទូតជាមួយប្រទេសធំៗ។ តែប្រទេសខ្លះទៀត គេឲ្យតម្លៃថា វិស័យយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ត្រូវតែជាអាទិភាព មិនត្រូវចុះញ៉ម ខ្លាចប្រទេសមហាអំណាចណាមួយទេ។ បើរដ្ឋអាជ្ញានៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ខ្សោយ កំសាក មិនហ៊ានស៊ើបអង្កេតលើរឿងណាមួយ ដោយខ្លាចប្រទេសមហាអំណាច អញ្ចឹងតើឲ្យជនរងគ្រោះសង្ឃឹមអីទៀត។ មានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលខ្លះ បានលើកឡើងថា បើថ្ងៃមុខរដ្ឋអាជ្ញានៃតុលាការក្រុងឡាអេ គ្មានក្តីក្លាហានទេ គឺតុលាការនេះ លែងមានន័យអ្វីទៀតហើយ គឺមានតែរូបតែឥតតម្លៃ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ