ខួប៣៣ឆ្នាំនៃការបង្ក្រាបបាតុកម្មនៅទីលានធានអានមេន ដែលចិនមិនចង់ឲ្យនរណារំឭក
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៥៥
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី៤មិថុនានេះ គឺជាថ្ងៃខួបឆ្នាំទី៣៣ នៃព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបបាតុកម្មប្រជាធិបតេយ្យ នៅទីលានធានអានមេន ទីក្រុងប៉េកាំង។ បាតុករដែលជានិស្សិត និងយុវជនរាប់ម៉ឺននាក់ ដែលបានជួបជុំគ្នានៅទីនោះ អស់ជាច្រើនសប្តាហ៍ ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។យ៉ាងហោច មានបាតុករជាង១ម៉ឺននាក់ បានស្លាប់ដោយព្រឹត្តិការបង្រ្កាបដ៏សាហាវនេះ។ ជាង៣០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ អាជ្ញាធរកុម្មុយនីស្តិចិន បានធ្វើគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីបំបាត់ស្លាកស្នាម នៃការចងចាំព្រឹត្តិការណ៍នេះ។
ការចងចាំដែលគ្មាននរណាហ៊ានរំឭក
នៅអឺរ៉ុប ការដួលរលំនៃជញ្ជាំងក្រុងប៊ែរឡាំង នៅថ្ងៃទី៩តុលាឆ្នាំ១៩៨៩ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់បំផុត នៅចុងសតវត្សទី២០។ ចំណែកនៅចិនវិញ គឺថ្ងៃទី៤មិថុនាឆ្នាំ១៩៨៩។ ក៏ប៉ុន្តែភាពខុសគ្នា គឺនៅត្រង់ថា ការដួលរលំជញ្ជាំងក្រុងប៊ែរឡាំង គឺវាបានបើកទំព័រសករាជថ្មី ឆ្ពោះទៅកាន់សិទ្ធិសេរីភាព ក្រោយការដួលរលំនៃប្លុកកុម្មុយនីស្តិនៅអឺរ៉ុប។ ផ្ទុយទៅវិញ នៅចិន ព្រឹត្តិការណ៍ ៤មិថុនាឆ្នាំ១៩៨៩ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍សោកនាដកម្ម ព្រោះវាជាការកាប់សម្លាប់ទៅលើយុវជន និស្សិត និងអ្នកស្រលាញ់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅកណ្តាលទីក្រុងប៉េកាំងតែម្តង។
អស់រយៈពេលជាច្រើនសប្តាហ៍ ដែលសិស្សនិស្សិតបញ្ញវន្តចិន ជាច្រើនម៉ឺននាក់ បានជួបជុំគ្នាដោយសន្តិភាព នៅទីលានធានអានមិន ដើម្បីទាមទារឲ្យមានកំណែទម្រង់នយោបាយ បិទបញ្ចប់អំពើពុករលួយ ទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ចលនានេះបានផុសផុលកាន់តែធំឡើងៗ ធ្វើឲ្យអំណាចកុម្មុយនីស្តិចិនភ័យខ្លាច។ លោក តេង សៀវភីង ប្រធានាធិបតីចិនជំនាន់នោះ បានបញ្ជាឲ្យលោកលី ប៉េង នាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន ចាត់វិធានការជាបន្ទាន់។ ល្ងាចថ្ងៃទី៤ មិថុនា រថក្រោះជាច្រើនគ្រឿងរបស់ទាហានចិន បានបើកសំដៅមកកាន់ទីលានធានអានមេន ដើម្បីបំបែកក្រុមបាតុករ។ យោងតាមឯកសារជាច្រើនពីអាមេរិក និងអង់គ្លេស បានអះអាងថា យ៉ាងហោចណាស់ មានស្លាប់ជាង១ម៉ឺនាក់ នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍សោកនាដកម្មនេះ។
ប្រជាជនចិនអ្នកក្រុងប៉េកាំងទូទៅ អាយុចាប់ពី៥០ឆ្នាំឡើងលើ ភាគច្រើននៅចាំព្រឹត្តិការណ៍នេះ។ តែការនិយាយរំឭក វាគឺជារឿងកម្រណាស់ ព្រោះគ្រប់គ្នាដឹងថា វាគ្រោះថ្នាក់។ ហេតុការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ត្រូវបានអំណាចកុម្មុយនីស្តចិន ធ្វើគ្រប់យ៉ាងដើម្បីបំបាត់វា មិនឲ្យគេរំឭក មិនឲ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយដឹងទេ ព្រោះវាបង្ហាញពីភាពសាហាវព្រៃផ្សៃ សម្លាប់យុវជនឯង ពីសំណាក់អំណាចកុម្មុយនីស្តិចិន។ ក្មេងចិនជំនាន់ក្រោយភាគច្រើន មិនដឹងពីហេតុការណ៍នេះទេ ព្រោះគ្មានក្នុងសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រដែលពួកគេេរៀន។ ជារៀងរាលឆ្នាំ ឲ្យជិតដល់ថ្ងៃទី ៤មិថុនាម្តងៗ គឺអាជ្ញាធរចិនរិតបន្តឹងសន្តិសុខសម្បើមណាស់ មិនថានៅទីលានធានអានមិន ឬនៅតាមបណ្តាញសង្គមនោះទេ។ ទីលានធានអានមេនបច្ចុប្បន្ន ទាហានយាមស្អេកស្កះ កាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពរាប់ពាន់ បាញ់ឆ្លុះថតគ្រប់សកម្មភាពទាំងអស់។
ហុងកុង លែងជាករណីពិសេសនៃការរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធ
ជាង៣០ឆ្នាំមកនេះ ខណៈដែលប្រជាជនចិនដីគោក ត្រូវគេហាមគេឃាត់មិនឲ្យរំឭកពីព្រឹត្តិការណ៍ទីលានធានអានមេន ហុងកុងគឺតែងតែជាករណីពិសេស ព្រោះហុងកុងជាដែនដីស្វ័យត្ន ជាតំបន់ដែលប្រជាជនមានទម្លាប់ ស្រលាញ់សិទ្ធិសេរីភាព ស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យ។ ជាក់ស្តែង ដូចយើងបានឃើញហើយ នូវមហាបាតុកម្មប្រជាធិបតេយ្យផ្ទួនៗ កន្លងមក ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
ក៏ប៉ុន្តែ យ៉ាងណាក៏ដោយ ចិនបានកៀបសង្កត់ហុងកុងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ជាមួយនឹងច្បាប់សន្តិសុខដ៏តឹងតែង ហាមឃាត់រាល់ការជួបជុំទាំងអស់ ដោយលើកហេតុផលសន្តិសុខ និងស្ថិរភាពជាតិមកជាសំអាង។ រូបចម្លាក់នៅសកលវិទ្យាល័យហុងកុង ដើម្បីរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះ ក៏ត្រូវអាជ្ញាធរហុងកុងគាស់យកចេញ។ សមាគម Hong Kong Alliance ដែលធ្លាប់ជាអ្នករៀបចំកម្មវិធីរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធ ត្រូវបានអាជ្ញាធរហុងកុងបិទ រំលាយចោលកាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំមុន។ លោក Lee Cheuk-yan អតីតប្រធានសមាគមនេះ បច្ចុប្បន្នកំពុងតែជាប់ឃុំ។
ឆ្នាំ២០២០ ២០២១ កន្លងទៅ កម្មវិធីរំឭកខួបព្រឹត្តិការណ៍ទីលានធានអានមេន ត្រូវបានហាមឃាត់ ដោយអាជ្ញាធរហុងកុងអះអាងថា ដើម្បីបង្ការការឆ្លងរាលដាលកូវីដ១៩។ នៅលើកនេះ ការហាមឃាត់បានឈានដល់មួយកម្រិតទៀត ដោយកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញនេះ រដ្ឋបាលហុងកុងបានចេញបញ្ជា បិទទីលានវីកតូរីយ៉ាតែម្តង។ ទីលានស្ថិតនៅកណ្តាលក្រុងហុងកុងនេះ គឺជាកន្លែងជួបជុំ ដែលប្រជាជនហុងកុងយកទានមកអុជជុំគ្នា ដើម្បីរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកស្លាប់នៅទីលានធានអានមិន។
អាជ្ញាធរហុងកុងបានគំរាមថា ការជួបជុំគ្នា មិនថាក្នុងរូបភាពណាទាំងអស់ នៅទីសាធារណៈ ក្នុងគោលបំណងនិយាយរំឭកពីព្រឹត្តិការណ៍នៅធានអានមេន គឺអាចប្រឈមនឹងទោសជាប់ពន្ធនាគារ៥ឆ្នាំ។ យ៉ាងណាមិញ នៅថ្ងៃនេះ សិល្បៈករហុងកុងម្នាក់ ដែលបានឆ្លាក់ផ្លែប៉ោម ជារូបទៀន ក្រោមក្រសែរភ្នែកមនុស្សចោមរោមមើល នៅតាមផ្លូវ ក៏ត្រូវសមត្ថកិច្ចជាង១០នាក់ ចុះមកក្រៀកយកទៅបាត់ដែរ។ ចាប់តាំងពីល្ងាចថ្ងៃម្សិលមិញមក សមត្ថកិច្ចហុងកុងជាច្រើនពាន់នាក់ ត្រូវគេដាក់ពង្រាយតាមផ្លូវនិងទីលានសំខាន់ៗនានា។
នៅក្នុងលិខិតមួយបង្ហោះតាមអ៊ីនធ័រនិត លោកលោក Lee Cheuk-yan បានលើកឡើងថា នៅថ្ងៃទី៤មិថុនានេះ លោកនឹងបង្អត់អាហារខ្លួនឯង ព្រមទាំងអុជឈើគូសមួយ ដើម្បីជាឧបកិច្ច រំឮកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកស្លាប់នៅទីលានធានាអានមិន ពីក្នុងបន្ទប់ឃុំឃាំងរបស់លោក។ លោកក៏បានអំពាវនាវឲ្យប្រជាជនហុងកុងចូលរួមធ្វើទៅតាមលទ្ធភាព និងមធ្យោបាយរៀងៗខ្លួន ដើម្បីបង្ហាញពីការចូលរួមគាំទ្រ ស្រលាញ់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
អ្នកប្រជាធិបតេយ្យក្រៅស្រុក បន្តចងចាំព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេន
ប្រជាជនក្នុងស្រុកត្រូវគេហាមឃាត់ ដោយរាប់ទាំងហុងកុងផង ដូច្នេះគឺនៅសល់តែអ្នកដែលបានភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេសទេ។ មានអតីតនិស្សិត អ្នកប្រជាធិបតេយ្យចិនច្រើនណាស់ ដែលបានភៀសខ្លួនទៅហុងកុង ទៅតៃវ៉ាន់ នឹងទៅប្រទេសលោកខាងលិចមួយចំនួន ជាក់ស្តែងសហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅអាមេរិក និងនៅតៃវ៉ាន់ អតីតបាតករនៅទីលានធានអានមេន បានរួមគ្នាបង្កើតសមាគម និងតែងតែរំឭកខួបថ្ងៃនេះ ជាថ្ងៃដែលមិត្តភ័ក្តរួមជំនាន់របស់ពួកគេ បានស្លាប់ពលីជីវិតនៅទីលានធានអានមេន។
នៅតៃវ៉ាន់ ថ្ងៃនេះគេមានកម្មវិធីច្រើនណាស់ ដើម្បីរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធ ក៏ដូចជាពញ្ញាក់ស្មារតីមហាជនឲ្យដឹង ពីគ្រោះថ្នាក់នៃរបបផ្តាច់ការកុម្មុយនីស្ត។ នៅតៃវ៉ាន់ គេមានគម្រោង ស្ថាបនាឡើងវិញនូវ « រូបចម្លាក់នៃភាពអាម៉ាស » ដែលអាជ្ញាធរហុងកុង បានគាស់ចេញពីសកលវិទ្យាល័យហុងកុង ថែមទៀតផង។
មិនត្រឹមតែសកម្មជនប្រជាធិបតេយ្យចិននៅក្រៅស្រុកទេ ស្ថានកុងស៊ុលបស្ចឹមប្រទេសមួយចំនួននៅហុងកុង ក៏បានបង្ហោះសារតាមបណ្តាញសង្គមដែរ ដើម្បីរំឭកខួបឆ្នាំទី៣៣នៃ ព្រឹត្តិការណ៍នៅទីលានធានអានមេន។ ជាក់ស្តែង ស្ថានស៊ុលអាមេរិក បានដាក់រូបថត « រូបចម្លាក់នៃភាពអាម៉ាស់ » នៅខាងលើទំព័រមុខនៃទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន។
នៅថ្ងៃនេះដែរ លោក អង់តូនី ប្លីងកិន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាេមរិក បានសរសេរសារនៅលើ Twitter ដោយបានលើកឡើងថា « លោកសូមឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធក៏ក្លាហាន របស់យុវជនបាតុករប្រជាធិបតេយ្យចិន ដែលបានស្លាប់នៅទីលានធានអានមេន កាលពី៣៣ឆ្នាំមុន។ លោកបន្ថែមថា « បើទោះបីគេគាស់ចេញនូវរូបសំណាករំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធ គេហាមឃាត់កម្មវិធីជួបជុំ គេចង់លប់សំអាតទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រនេះក៏ដោយ តែយើងនឹងនៅបន្ត រំឭកការចងចាំនេះជានិច្ច តាមរយៈការលើកកំពស់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស នៅគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ »។ លោកអះអាងទៀតថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តបរិហារ រិះគន់រាល់អំពើរំលោភបំពានទាំងឡាយ ធ្វើឡើងដោយសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិត្យចិន មិនថានៅទីបេ នៅស៊ីនជាំង ឬនៅហុងកុង៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ