អត្តសញ្ញាណរបស់ហុងកុងនៅ២៥ឆ្នាំក្រោយនៃការផ្ទេរការគ្រប់គ្រងពីអង់គ្លេសទៅឲ្យចិន
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:០៨
១កក្កដាឆ្នាំ១៩៧៧ ១កក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។ មានរយៈពេល២៥ឆ្នាំគត់ ដែលអង់គ្លេសប្រគល់ទឹកដីហុងកុងទៅឲ្យប្រទេសចិនគ្រប់គ្រងវិញ។ នៅក្នុងឱកាសខួប២៥ឆ្នាំនៃការប្រគល់ទឹកដីហុងកុងពីអាណាចក្រអង់គ្លេសទៅឲ្យចិន លោកប្រធានាធិបតី ស៊ីជីនពីង នៅក្នុងពិធីបុណ្យនៅទីក្រុងហុងកុង បានអះអាងនៅថ្ងៃនេះថា ចិននឹងនៅបន្តអនុវត្តគោលការណ៍ ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងពីរនៅហុងកុង។
នៅក្នុងពិធីរំលឹកខួប២៥ឆ្នាំនៃការផ្ទេរដែនដីហុងកុងពីអង់គ្លេសទៅឲ្យចិនគ្រប់គ្រងវិញ លោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង បាននិយាយថា ថ្ងៃដែលហុងកុងបានវិលត្រលប់មករួមរស់ជាមួយមាតុភូមិ ជាថ្ងៃដែលហុងកុងមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ។ នៅមួយថ្ងៃមុនខួប២៥ឆ្នាំនៃការប្រគល់ដែនដីហុងកុងពីអង់គ្លេសទៅឲ្យចិន កាលពីថ្ងៃទី ១កក្កដា ឆ្នាំ ១៩៩៧ លោកប្រធានាធិបតីចិនដែលធ្វើដំណើរជាលើកទី២ ទៅកាន់ទីក្រុងហុងកុង (លើកទី១ឆ្នាំ ២០១៧)បាននិយាយថា ហុងកុងបានងើបចេញពីផេះផង។ លោកចង់សំដៅដល់បាតុកម្មភ្លូកទឹកភ្លូកដី ឆ្នាំ ២០១៩ រហូតដល់មានការប៉ះទង្គិចគ្នាដ៏ហិង្សារវាងប៉ូលិសនិងប្រជាជនហុងកុង។
ប្រមុខរដ្ឋចិនបានចេញមុខការពារច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិ ដែលចិនបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ២០២០ ព្រោះថាច្បាប់នេះ បានជួយឲ្យហុងកុងងើបចាកផុតពីភាពវឹកវរ ចលាចល។ “នៅក្រោយព្យុះភ្លៀង គ្រប់គ្នារៀនសូត្រថា ហុងកុងមិនអាចធ្លាក់ក្នុងភាពវឹកវរ ហើយហុងកុងមិនអាចកើតមានភាពវឹកវរ។ ក្រុងហុងកុងត្រូវបំរះ ដកខ្លួនចេញពីការបំផ្លាញ ដោយត្រូវប្រមូលផ្តុំកម្លាំងសម្រាប់តែការអភិវឌ្ឍ” នេះជាប្រសាសន៍របស់លោក ស៊ី ជីនពីង។
ពិធីរំលឹកខួប២៥ឆ្នាំនៃការផ្ទេរដែនដីហុងកុងកត់សំគាល់ផងដែរដោយការស្បថចូលកាន់តំណែងរបស់ប្រមុខដឹកនាំហុងកុង លោកចន លី។
សម្រាប់ប្រធានាធិបតីចិន ប៉េកាំងបានធ្វើគ្រប់យ៉ាងដើម្បីសេចក្តីសុខរបស់ប្រជាជនហុងកុង។ គឺក្នុងហេតុផលនេះបានជាលោកចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលចិន បន្តអនុវត្តគោលការណ៍ ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរ នៅហុងកុង តទៅទៀត។
តាមកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអង់គ្លេស នៅឆ្នាំ ១៩៨៤ ចិនសន្យាអនុវត្តគោលការណ៍ ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរនៅហុងកុងសម្រាប់រយៈពេល ៥០ឆ្នាំ (ចាប់ពីឆ្នាំផ្ទេរទីក្រុងហុងកុង នៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ដល់ឆ្នាំ ២០៤៧)។
តាមប្រធានាធិបតីចិន គោលការណ៍ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរមានដំណើរការល្អ។ វាជាប្រព័ន្ធល្អ ដែលទាំងប្រជាជនហុងកុង និងសហគមន៍អន្តរជាតិគាំទ្រទទួលយកគ្រប់គ្នា។ ដូច្នេះ គ្មានហេតុផលអ្វីដែលចិនបោះបង់ លែងប្រើគោលការណ៍ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរនៅហុងកុងនោះទេ។
ច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិសម្លាប់គោលការណ៍ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរ
សម្រាប់ចលនាដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅហុងកុង ចិនបានក្បត់សន្យា ដោយបានសម្លាប់គោលការណ៍ ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរ តាមរយៈ ការបង្កើតច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិ ដែលបើកផ្លូវឲ្យអាជ្ញាធរចុះបង្រ្កាបចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ បំបិទមាត់អ្នកប្រឆាំង។
ថ្ងៃទី១កក្កដា ជាថ្ងៃខួប២៥ឆ្នាំ នៃការផ្ទេរការគ្រប់គ្រងហុងកុង ពីរាជាណាចក្រអង់គ្លេសទៅឲ្យចិនដែលជាម្ចាស់ដើម។ នៅក្រោយធ្វើអាណានិគមកាន់កាប់ហុងកុងជាង១៥០ឆ្នាំអង់គ្លេសបានប្រគល់ហុងកុងទៅឲ្យចិនគ្រប់គ្រងវិញ នៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ប៉ុន្តែ ហុងកុងត្រូវបានគេដាក់ជា “តំបន់រដ្ឋបាលពិសេស” តាមគោលការណ៍ “ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងពីរ”។ មានន័យថា លើកលែងតែនយោបាយការបរទេស និងនយោបាយការពារជាតិ ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង កោះហុងកុងប្រៀបដូចជាប្រទេសឯករាជ្យមួយ ដែលមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងផ្ទាល់ខ្លួន ដាច់ដោយឡែកពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។ ហុងកុងមានអំណាចនីតិបញ្ញតិ នីតិប្រតិបត្តិ និងអំណាចតុលាការផ្ទាល់ខ្លួន។ មានច្បាប់កំពូលផ្ទាល់ខ្លួនមួយ ដែលមានតម្លៃប្រហាក់ប្រហែលនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយមានប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតផ្ទាល់ខ្លួន ដោយមិនស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គណបក្សកុម្មុយនិស្តចិន។ ប្រជាជនហុងកុងក៏មានសិទ្ធិសេរីភាពយ៉ាងទូលំទូលាយ តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ ដែលផ្ទុយស្រឡះពីប្រជាជនចិនដីគោក។
ប៉ុន្តែ នៅ១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិបញ្ញត្តិ សិទ្ធិសេរីភាព លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅហុងកុងត្រូវបានប៉េកាំងច្រិបកាត់ចោលបន្តិចម្តង ប៉េកាំងបានលូកដៃកាន់ខ្លាំងទៅក្នុងកិច្ចការហុងកុង តាំងពីរឿងកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យចិនអាចជ្រើសតាំងមេដឹកនាំហុងកុងដែលស្នេហាជាតិ ស្មោះស្ម័គ្របក្សកុម្មុយនិស្ត រហូតដល់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ សិទ្ធិសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅហុងកុងធ្លាក់ចុះដោយគំហុក នៅបន្ទាប់ពីចិនបង្កើតនិងអនុវត្តច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិនៅហុងកុង នៅឆ្នាំ ២០២០។ ដោយសារតែច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងរបស់ហុងកុងជាច្រើនរូបត្រូវចាប់ខ្លួន ឬបើមិនអីចឹងត្រូវរត់គេចខ្លួនទៅបរទេស។ សមាគម គណបក្សប្រឆាំងត្រូវគេរំលាយ ចំណែកកាសែតដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលចិន និងថ្នាក់ដឹកនាំហុងកុង ត្រូវអាជ្ញាធរចុះបិទទ្វារ និងអ្នកកាសែតត្រូវប្រឈមនឹងការចាប់ខ្លួន។ ការអនុវត្តច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិរបស់ចិន នៅហុងកុង បានធ្វើ ហុងកុង ក្នុងរយៈពេលតែ ១ឆ្នាំ ធ្លាក់ដល់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ១៤៨នៃក្រុមប្រទេសដែលមានការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
ខុសស្រឡះពីឆ្នាំមុនៗ ដែលពិធីរំលឹកខួបនៃការផ្ទេរដែនដីហុងកុងទៅឲ្យចិនកត់សំគាល់ដោយសារមហាបាតុកម្មប្រឆាំងរបស់ប្រជាជនហុងកុង ដែលស្រែករិះគន់រដ្ឋាភិបាលប៉េកាំង និងទាមទារឲ្យមានការគោរពសិទិ្ធសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅហុងកុង ពិធីរំលឹកខួប២៥ឆ្នាំ នៅថ្ងៃសុក្រទី១កក្កដា ២០២២ ស្ងាត់ បាត់អ្នកតវ៉ាហុងកុង។
សកម្មជនរបស់សម្ព័ន្ធសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជាបក្សប្រឆាំងចុងក្រោយ នៅហុងកុង បាននិយាយថា ពួកគេមិនធ្វើបាតុកម្មអ្វីទាំងអស់ នៅថ្ងៃទី១កក្កដា ព្រោះថា នៅប៉ុន្មានថ្ងៃមុនការរៀបចំកម្មវិធីបុណ្យ ប៉ូលិសហុងកុង បានចាប់ខ្លួនមនុស្ស៩នាក់ ហើយនិងបាននិយាយបញ្ចុះបញ្ចូលសមាជិករបស់គណបក្សប្រឆាំង កុំឲ្យគេធ្វើបាតុកម្មនៅថ្ងៃរៀបចំពិធីប្រារព្ធខួប២៥ឆ្នាំ ដែលមានប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីងចូលរួម។ អ្នកកាសែតរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានបារាំង AFP បានបញ្ជាក់ថា មានអ្នកកាសែតក្នុងស្រុកហុងកុង និងបរទេស១៣នាក់ ត្រូវបានអាជ្ញាធរហាមមិនឲ្យចូលយកព័ត៌មាននៅក្នុងថ្ងៃនេះដែរ។
បើសិនប្រជាជនហុងកុងមិនអាចចុះថ្នល់ធ្វើបាតុកម្ម អ្នកនយោបាយប្រឆាំងត្រូវអាជ្ញាធរបង្រ្កាប ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ដោយយោងទៅលើច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិ ហើយមេដឹកនាំហុងកុងត្រូវជ្រើសរើសចេញពីក្រុមដែលស្មោះស្ម័គ្រនឹងទីក្រុងប៉េកាំង សកម្មជនប្រឆាំងហុងកុងដឹងខ្លួនហើយថា គោលការណ៍ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងពីរនៅហុងកុងគឺបានរលាយស្លាប់បាត់ទៅហើយ។
តើហុងកុងក្លាយទៅជាយ៉ាងណា នៅ២៥ឆ្នាំខាងមុខ?
ហុងកុងនៅតែមជ្ឈមណ្ឌលហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិធំជាងគេនៅអាស៊ី? តើហុងកុងនៅជាដែនដីនៃសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ?
តាំងពីវិលត្រលប់ទៅរួមរស់ជាមួយចិនដីគោក ហុងកុង ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ សំខាន់ធំទី៣នៅក្នុងពិភពលោកបានផ្លាស់ប្តូរមុខមាត់ខ្លាំងរបស់ខ្លួន សឹងមើលមិនស្គាល់ ចាប់តាំងពី រដ្ឋអំណាចចិនពង្រីកដែនឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន តាមរយៈការអនុវត្តច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិ នៅហុងកុង នៅឆ្នាំ ២០២២។
ការរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការចាប់អ្នកកាសែតដាក់ពន្ធនាគារក្រោមច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិ ហើយនិងការអនុវត្តតឹងរ៉ឹងវិធានការសុខភាពដោយសារជំងឺកូវីដ បានធ្វើឲ្យអ្នកជំនួញបរទេសខ្លាចរអែង និងមួយចំនួនបានដកខ្លួនចេញពីហុងកុង។ ចំនួនវិនិយោគបរទេសបានធ្លាក់ចុះ។
នៅឆ្នាំ១៩៩៧ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ហុងកុង ស្មើនឹងមួយភាគបីនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ចិនទាំងមូល។ ប៉ុន្តែឥលូវនេះ វាស្មើតែនឹង២%នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ចិនទៅវិញ។ ហុងកុងដែលធ្លាប់ជាទីក្រុងពាណិជ្ជកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុសំខាន់ជាងគេនៅអាស៊ីពេលនេះ ត្រូវរួបរឹតដោយសារបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារទណ្ឌកម្មរបស់ប្រទេសលោកខាងលិច នៅក្រោយការបង្រ្កាបទៅលើក្រុមបាតុករ។ លើសពីនោះ ហុងកុងក៏ត្រូវមកប្រឈមប្រកួតប្រជែងជាមួយទីក្រុងផ្សេងទៀតរបស់ចិនដែលមានសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់ខ្លាំង ដូចជាសៀងហៃជាដើម។
ដោយសារតែការបង្រ្កាប ការគំរាមកំហែងចាប់ខ្លួន ដោយយោងទៅតាមច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិ ប្រជាជនហុងកុងកាន់តែច្រើនដែលស្រឡាញ់សេរីភាព លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បានរត់ចាកចោលហុងកុង ទៅរស់នៅប្រទេសអង់គ្លេស ឬទៅនៅតៃវ៉ាន់។ ៧០%នៃប្រជាជនហុងកុង សរុប ៥,៤លាននាក់ មានលិខិតឆ្លងដែនអង់គ្លេស។ ពីខែ មករា ឆ្នាំ ២០២១ ដល់ខែមីនាឆ្នាំ ២០២២ មានប្រជាជនហុងកុង ១២៣ ០០០នាក់បានដាក់ពាក្យសុំវីសាBNO visa សម្រាប់រើទៅរស់នៅអង់គ្លេស។
នៅក្នុងអតីតកាល ប្រជាជនហុងកុងធ្លាប់ធ្វើចំណាកស្រុកទៅរស់នៅ អង់គ្លេស ដោយសារ ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ ដូចជា នៅពេលអង់គ្លេសចុះហត្ថលេខាប្រគល់ហុងកុងទៅឲ្យចិន ឬដោយសារការតាមចាប់ខ្លួន នៅក្រោយមានការបង្រ្កាបទៅលើក្រុមនិស្សិតនៅទីលានធានអានមេនហុងកុងជាដើម។ ប៉ុន្តែ នៅពេលប្រជាជនហុងកុងទាំងនោះ សង្ឃឹមត្រលប់មកជាន់ទឹកដីហុងកុងវិញនៅថ្ងៃណាមួយ ប្រជាជនដែលចាកចេញពីហុងកុង នៅក្រោយការបង្កើតច្បាប់ការពារសន្តិសុខជាតិចិននៅឆ្នាំ ២០២០ មិនសង្ឃឹមថា នឹងអាចត្រលប់មកជាន់ដីហុងកុងសាជាថ្មីសោះឡើយ។ ហុងកុងនឹងត្រូវចាក់បំពេញវិញ ដោយប្រជាជនមកពីចិនដីគោកដូចក្រុងម៉ាកាវ។ នៅសល់២៥ឆ្នាំទៀត ទើបចិនអាចចូលគ្រប់គ្រងហុងកុង ដូចចិនគ្រប់គ្រងខេត្តចិនដទៃទៀត ពោល គឺនៅគោលការណ៍ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរ ចប់អស់សុពលភាព នៅឆ្នាំ ២០៤៧។ ប៉ុន្តែ នៅត្រឹមឆ្នាំទី ២៥ឆ្នាំ ហុងកុងដែលបានទទួលឯកសិទ្ធិជាតំបន់ស្វយ័ត ដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលឯករាជ្យ តាមគោលការណ៍ប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរ បានធ្លាក់ខ្លួន ក្លាយដូចជាខេត្តផ្សេងទៀតរបស់ចិន រួចទៅហើយ ដោយមិនចាំបាច់រង់ចាំ ២៥ឆ្នាំទៀត (នៅឆ្នាំ ២០៤៧)នោះទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ